Quan trắc nước mặt là hoạt động quan trọng giúp theo dõi và đánh giá chất lượng nước sông, hồ, kênh và vùng cấp nước sinh hoạt. Nắm rõ các thông số, phương pháp và quy định pháp lý liên quan sẽ giúp quản lý tài nguyên nước hiệu quả. Tham khảo chi tiết trong bài viết sau của Nhất Tín.
1. Quan trắc nước mặt là gì?
Quan trắc nước mặt là hoạt động thu thập, đo đạc và phân tích dữ liệu về chất lượng và lưu lượng nước từ các sông, hồ, ao, kênh hoặc các nguồn nước bề mặt khác.
Mục tiêu của việc quan trắc nước mặt:
- Đánh giá chất lượng nước: Xác định nồng độ các chất hóa học, vi sinh vật và chỉ số sinh thái để nắm tình trạng ô nhiễm.
- Đo lường lượng nước: Theo dõi mức nước, lưu lượng và biến động theo thời gian.
- Theo dõi biến đổi môi trường: Hiểu tác động của các hoạt động con người và thay đổi theo mùa.
- Dự báo thiên tai: Hỗ trợ cảnh báo lũ lụt, hạn hán.
- Quản lý tài nguyên nước: Sử dụng hiệu quả và bền vững nguồn nước mặt.
- Đánh giá tác động môi trường: Hỗ trợ các dự án, hoạt động kinh doanh tuân thủ quy định bảo vệ môi trường.
2. Vì sao phải quan trắc nước mặt?
Nước mặt là nguồn tài nguyên quan trọng tại Việt Nam, phục vụ sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp. Tuy nhiên, nhiều sông ngòi và khu vực như sông Hồng, sông Đà hay Đồng Bằng Sông Cửu Long đang chịu áp lực ô nhiễm từ chất thải công nghiệp và đô thị.
Việc quan trắc nước mặt là cần thiết vì:
- Đánh giá tầm ảnh hưởng của nguồn nước: Xác định chất lượng và lưu lượng nước tại vị trí quan trắc.
- Đo đạc chính xác các thông số: Phân tích mức độ tác động của các thông số đến môi trường tự nhiên.
- Phát hiện ô nhiễm sớm: Cảnh báo khi các chỉ tiêu vượt quá mức cho phép, giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái.
- Theo dõi biến đổi môi trường: Giúp nắm bắt tác động của biến đổi khí hậu, thủy điện và các hoạt động con người.
Nhờ quan trắc nước mặt thường xuyên, nhiều địa phương đã cải thiện chất lượng nước, điển hình như kết quả quan trắc năm 2023 tại Hòa Bình cho thấy sự tiến triển rõ rệt so với năm trước.
3. Các thông số và phương pháp thực hiện quan trắc nước mặt
Thông số quan trắc
Hệ thống quan trắc tự động nước mặt đo các thông số chính để đánh giá chất lượng nước qua chỉ số WQI, bao gồm:
- Hóa lý: pH, oxy hòa tan (DO), BOD5, COD, TOC.
- Chất dinh dưỡng: N-NH4, N-NO3, N-NO2, P-PO4.
- Kim loại nặng: As, Cd, Pb, Cr6+, Cu, Zn, Hg.
- Hóa chất bảo vệ thực vật: Aldrin, BHC, Dieldrin, DDTs, Heptachlor & Heptachlorepoxide.
- Vi sinh: Coliform, E.coli.
Các thông số này giúp đánh giá mức độ ô nhiễm, theo dõi biến động môi trường và hỗ trợ quản lý tài nguyên nước.
Phương pháp quan trắc
Quan trắc nước mặt được thực hiện theo hai hình thức chính:
- Quan trắc tự động, liên tục:
- Trạm quan trắc được lắp đặt dựa trên khảo sát thực địa và đánh giá quy mô hệ thống.
- Hệ thống lấy mẫu, phân tích, đo đạc và xử lý số liệu tự động.
- Dữ liệu được truyền về trung tâm giám sát thông qua hệ thống truyền dẫn tự động.
- Toàn bộ quá trình có camera giám sát, lưu trữ dữ liệu để tra soát khi cần.
- Phù hợp giám sát nguồn nước cấp, quản lý chất lượng nước mặt quốc gia.
- Quan trắc thủ công, định kỳ:
- Thu mẫu tại các vị trí xác định và phân tích tại phòng thí nghiệm.
- Thường dùng để kiểm tra chéo hoặc các thông số khó đo tự động.
4. Quy định pháp lý của Việt Nam về việc quan trắc nước mặt
Việt Nam đã xây dựng hệ thống pháp lý chặt chẽ để quản lý và giám sát nước mặt, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường. Một số quy định quan trọng gồm:
- QCVN 08:2023/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt, áp dụng cho tất cả các nguồn nước mặt, quy định giới hạn cho các chỉ số như BOD, COD, ammoniac và kim loại nặng.
- Nghị định 53/2024/NĐ-CP – Yêu cầu doanh nghiệp khai thác nước mặt quy mô lớn (≥3 triệu m³/năm) phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động.
- Thông tư 10/2021/TT-BTNMT – Hướng dẫn kỹ thuật quan trắc môi trường, quản lý dữ liệu và báo cáo định kỳ.
- Quy hoạch mạng lưới quan trắc quốc gia – Mở rộng đến 499 điểm quan trắc nước mặt vào năm 2030, theo Quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường quốc gia giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050.
5. Dịch vụ quan trắc nước mặt tự động, liên tục tại Nhất Tín
Nhất Tín cung cấp giải pháp quan trắc nước mặt tự động trọn gói, từ tư vấn, thiết kế, lắp đặt, vận hành, bảo trì đến kết nối dữ liệu với cơ quan quản lý nhà nước. Hệ thống đo lường, lấy mẫu và truyền dữ liệu hoạt động hoàn toàn tự động, giám sát chất lượng nước sông, hồ, kênh, hồ chứa, vùng cấp nước sinh hoạt và vùng chịu tác động công nghiệp theo thời gian thực.
Đối tác cung cấp thiết bị: Nhất Tín lựa chọn thiết bị từ các hãng uy tín quốc tế như Advantech (Đài Loan), ABB (Thụy Sĩ), Delta Phase (Mỹ), Partech (Anh), MAXX (Đức), Chemscan (Mỹ), Siemens, ZuoYeal, Smartmeasurement…
Ưu điểm nổi bật của Nhất Tín:
- Đa dạng thiết bị chính hãng, nhập khẩu từ các hãng uy tín.
- Độ chính xác và ổn định cao, hoạt động bền bỉ trong điều kiện khí hậu Việt Nam.
- Hệ thống đồng bộ, thiết kế gọn, thẩm mỹ, dễ vận hành và bảo trì.
- Truyền dữ liệu song song, bảo mật tuyệt đối theo chuẩn FTP của Bộ Nông nghiệp & Môi Trường.
- Bảo hành – bảo trì định kỳ miễn phí 3 tháng/lần, hỗ trợ hiệu chuẩn và kỹ thuật trực tiếp.
- Hỗ trợ pháp lý và nghiệm thu, đồng hành kết nối dữ liệu với cơ quan quản lý.
Liên hệ Nhất Tín ngay nếu bạn cần giải pháp đo lường, giám sát môi trường nước mặt chính xác, liên tục và đáng tin cậy.
Giải Pháp Quan Trắc Nước Mặt Tự Động – Nhất Tín
6. Các lưu ý khi thực hiện quan trắc nước mặt
Để đảm bảo kết quả quan trắc nước mặt chính xác và đáng tin cậy, cần lưu ý kỹ các yếu tố sau:
Vị trí quan trắc trên bề mặt nước:
Không phải tất cả các khu vực trên mặt nước đều phù hợp để quan trắc. Cần chọn những vị trí ổn định, ít chịu tác động mạnh từ dòng chảy, không đặt ngay gần ống xả thải, các vùng nước có màu sắc hoặc độ sâu bất thường, hoặc nơi có xoáy ngầm. Điều này giúp kết quả quan trắc phản ánh chính xác chất lượng nước tự nhiên.
Thiết bị và dụng cụ lấy mẫu:
Sử dụng thiết bị hiện đại, đảm bảo độ chính xác cao và bền bỉ với hóa chất trong mẫu nước. Bình chứa cần có nắp đậy kín, chống rò rỉ và ăn mòn. Việc chuẩn bị dụng cụ tốt giúp tránh sai số và bảo vệ chất lượng mẫu trong suốt quá trình lấy và vận chuyển.
Thời gian lấy mẫu:
Thời gian lấy mẫu phụ thuộc vào mục đích quan trắc và đặc điểm khu vực. Có thể lấy mẫu hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng hoặc theo quý. Việc lập lịch hợp lý giúp theo dõi biến động nước theo thời gian và đảm bảo báo cáo chính xác.
Cách thức lấy mẫu:
- Mẫu gián đoạn: lấy theo lịch hẹn định trước.
- Mẫu liên tục: thu toàn bộ thành phần nước trong quá trình quan trắc.
- Lấy mẫu theo chiều sâu và diện tích của khu vực quan trắc để phản ánh chính xác trạng thái toàn bộ vùng nước.
- Có thể lấy mẫu thể tích lớn hoặc kết hợp nhiều mẫu nhỏ (tổ hợp) tùy yêu cầu nghiên cứu hoặc quản lý nước.
Bảo quản và vận chuyển mẫu:
Mẫu nước phải được bảo quản trong bình chắc chắn, có nắp đậy kín. Nên giữ lạnh, tránh ánh nắng trực tiếp và hạn chế rung lắc trong quá trình vận chuyển. Điều này giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn hoặc biến đổi hóa học, đảm bảo kết quả quan trắc chính xác nhất.
Thực hiện quan trắc nước mặt đúng chuẩn giúp đánh giá chất lượng và lượng nước, đồng thời đảm bảo sử dụng tài nguyên nước bền vững và tuân thủ pháp luật. Với hệ thống quan trắc tự động của Nhất Tín, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý có thể thu thập dữ liệu đáng tin cậy, giám sát môi trường liên tục và kịp thời đưa ra các biện pháp bảo vệ nguồn nước.
