Trước yêu cầu ngày càng khắt khe trong công tác quản lý khí thải công nghiệp, việc triển khai trạm quan trắc khí thải tự động trở thành giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động kiểm soát phát thải và tuân thủ quy định môi trường. Cùng Nhất Tín tìm hiểu về thành phần, cách hoạt động và các thông số đo lường của trạm quan trắc khí thải tự động trong bài viết sau.
→ Tìm hiểu thêm: Quy định và quy trình thực hiện quan trắc môi trường
1. Trạm quan trắc khí thải là gì?
Trạm quan trắc khí thải là hệ thống thiết bị được thiết kế để giám sát, đo đạc và phân tích các thông số của khí thải công nghiệp. Thông qua đó, trạm giúp đánh giá mức độ ô nhiễm không khí, đồng thời kiểm soát hiệu quả hoạt động của hệ thống xử lý khí thải tại các nhà máy, khu công nghiệp.
Dữ liệu thu được từ trạm là căn cứ quan trọng để doanh nghiệp và cơ quan quản lý môi trường theo dõi, đánh giá và đảm bảo việc xả thải luôn tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường.
Việc đầu tư và vận hành trạm quan trắc khí thải tự động (CEMS) là yêu cầu bắt buộc trong nhiều lĩnh vực sản xuất nhằm:
- Theo dõi liên tục nồng độ các chất ô nhiễm, đảm bảo lượng khí thải không vượt quá giới hạn cho phép.
- Hỗ trợ cơ quan quản lý trong việc giám sát, tổng hợp dữ liệu và kiểm soát phát thải trên phạm vi toàn quốc.
- Giúp doanh nghiệp chủ động đánh giá hiệu quả của hệ thống xử lý khí thải và xây dựng báo cáo hiện trạng môi trường định kỳ.
Theo Thông tư 31/2016/TT-BTNMT về bảo vệ môi trường trong cụm công nghiệp, các cơ sở sản xuất có phát sinh khí thải phải thực hiện quan trắc định kỳ hoặc tự động. Sau đó, Thông tư 10/2021/TT-BTNMT (thay thế Thông tư 24/2017/TT-BTNMT) tiếp tục quy định cụ thể các yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống quan trắc khí thải tự động liên tục.
Ngoài ra, Nghị định 40/2019/NĐ-CP của Chính phủ cũng bổ sung các quy định về xử lý vi phạm trong hoạt động xả thải, tạo hành lang pháp lý cho việc giám sát, đối chiếu và xử phạt khi doanh nghiệp không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải.
Như vậy, trạm quan trắc tự động khí thải không chỉ là yêu cầu pháp lý bắt buộc mà còn là giải pháp công nghệ giúp doanh nghiệp sản xuất bền vững, góp phần giảm thiểu tác động đến môi trường và cộng đồng.
2. Thành phần và cách hoạt động của trạm quan trắc khí thải
2.1 Thành phần của trạm quan trắc khí thải
Một trạm quan trắc khí thải tự động (CEMS) thường gồm các thiết bị chính sau:
- Thiết bị đo bụi, lưu lượng, áp suất, nhiệt độ: Ghi nhận liên tục các thông số vật lý của khí thải.
- Thiết bị phân tích khí (SO₂, NOx, CO, O₂…): Đo nồng độ các khí gây ô nhiễm.
- Bộ khí hiệu chuẩn: Dùng để kiểm định, hiệu chuẩn cảm biến đảm bảo độ chính xác.
- Thiết bị thu thập và truyền dữ liệu (Data Logger): Lưu trữ, xử lý và truyền dữ liệu về Sở Nông nghiệp & Môi trường,
- Phần mềm quản lý dữ liệu: Hiển thị, lưu trữ và báo cáo kết quả đo theo thời gian thực.
- Hệ thống camera, UPS và tủ điện: Hỗ trợ giám sát, duy trì vận hành ổn định.
- Nhà trạm: Khu vực đặt thiết bị, tủ điều khiển và nguồn điện an toàn.
→ Đọc thêm về: Trạm quan trắc môi trường không khí xung quanh
2.2 Cách hoạt động của trạm quan trắc khí thải
Khí thải công nghiệp phát sinh chủ yếu từ hoạt động đốt nhiên liệu, sản xuất và xử lý nguyên liệu, được thu qua ống khói để đưa vào hệ thống quan trắc.
Tại đây, các cảm biến và thiết bị phân tích sẽ đo nồng độ các chất ô nhiễm (SO₂, NOx, CO, bụi, O₂, v.v.), cùng với các thông số vật lý như lưu lượng, nhiệt độ và áp suất.
Sau khi được đo và hiệu chuẩn, dữ liệu sẽ được gửi về tủ điều khiển trung tâm, nơi hệ thống Data Logger xử lý, lưu trữ và truyền tải thông tin đến máy chủ hoặc cổng thông tin của Sở Nông nghiệp & Môi trường thông qua kết nối Internet.
Toàn bộ quá trình này được giám sát tự động, có thể truy cập từ xa qua phần mềm trực tuyến, giúp doanh nghiệp theo dõi và báo cáo số liệu tức thời mà không cần thao tác thủ công.
Trạm quan trắc khí thải hiện nay thường áp dụng hai phương pháp đo chính, tùy theo điều kiện lắp đặt và yêu cầu kỹ thuật:
- Phương pháp đo trực tiếp (Insitu): Cảm biến được lắp trực tiếp trên ống khói, cho phép ghi nhận thông số ngay tại nguồn phát thải mà không cần hệ thống trích mẫu. Ưu điểm là phản hồi nhanh, ít sai số, phù hợp với khí thải có nhiệt độ và áp suất ổn định.
- Phương pháp đo gián tiếp (Extractive): Mẫu khí được hút ra khỏi ống khói thông qua hệ thống trích mẫu rồi đưa vào buồng phân tích để đo đạc chi tiết. Phương pháp này cho độ chính xác cao, dễ kiểm soát điều kiện đo, phù hợp với khí thải có nhiều bụi hoặc độ ẩm cao.
3. Các thông số đo lường của trạm quan trắc khí thải
Theo Nghị định 40/2019/NĐ-CP và các quy định hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ Môi trường, các chỉ tiêu quan trắc khí thải được chia thành hai nhóm chính:
- Nhóm thông số giám sát cố định: Đây là các chỉ tiêu bắt buộc phải đo lường liên tục tại hầu hết các cơ sở sản xuất, bao gồm lưu lượng, nhiệt độ, áp suất, hàm lượng O₂ dư, bụi tổng, SO₂, NOx và CO,…
Các thông số này giúp đánh giá hiệu quả xử lý khí thải, kiểm soát quá trình đốt nhiên liệu và xác định mức độ tuân thủ tiêu chuẩn phát thải.
- Nhóm thông số đặc thù theo ngành nghề
Tùy theo loại hình sản xuất và đặc điểm nguồn thải, trạm quan trắc có thể được yêu cầu bổ sung thêm các chỉ tiêu đặc thù như: NH₃, HCl, HF, VOCs hoặc các khí đặc trưng khác tùy quy mô và công nghệ của từng cơ sở.
5. Trạm quan trắc khí thải tại Nhất Tín
Công ty TNHH Công Nghệ và Dịch Vụ Nhất Tín là đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực quan trắc môi trường tự động tại Việt Nam, chuyên cung cấp giải pháp trạm quan trắc khí thải tự động, liên tục (CEMS) đạt chuẩn kỹ thuật quốc gia. Với nhiều năm kinh nghiệm triển khai trên toàn quốc, Nhất Tín sở hữu đội ngũ kỹ sư chuyên môn cao, thiết bị hiện đại nhập khẩu, cùng quy trình tư vấn – thiết kế – lắp đặt – vận hành trọn gói, đảm bảo đáp ứng đầy đủ yêu cầu kỹ thuật và pháp lý.
Các hệ thống do Nhất Tín cung cấp được thiết kế nhỏ gọn, tối ưu không gian lắp đặt, dễ vận hành và bảo trì. Thiết bị được nhập khẩu từ các thương hiệu quốc tế uy tín như Dr. Födisch, Siemens, Delta Phase…, đảm bảo độ chính xác cao, độ bền vượt trội và khả năng hoạt động ổn định.
Ưu điểm nổi bật của trạm quan trắc khí thải Nhất Tín:
- Giải pháp toàn diện: Cung cấp trọn gói từ tư vấn, thiết kế, lắp đặt, vận hành đến bảo trì định kỳ, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và quy định của Bộ TN&MT.
- Thiết kế nhỏ gọn – linh hoạt: Dễ dàng bố trí ở nhiều vị trí khác nhau trong nhà máy, tiết kiệm diện tích, thuận tiện bảo trì và nâng cấp.
- Thiết bị đồng bộ – thẩm mỹ cao: Các thành phần chính được cung cấp từ cùng một nhà sản xuất, giúp hệ thống đồng nhất, dễ bảo dưỡng, thay thế linh kiện.
- Tối ưu chi phí đầu tư: Nhất Tín giúp giảm 20–30% chi phí đầu tư và vận hành so với mặt bằng chung thị trường.
- Tự động và thân thiện người dùng: Hệ thống hoạt động hoàn toàn tự động, giao diện giám sát trực quan, không yêu cầu nhân sự có chuyên môn sâu.
- Bảo hành – bảo trì dài hạn: Nhất Tín cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt vòng đời hệ thống, đảm bảo hoạt động liên tục, ổn định.
- Tuân thủ pháp luật: Dữ liệu được truyền tự động về Sở Tài nguyên & Môi trường, giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu giám sát khí thải theo Thông tư 10/2021/TT-BTNMT.
Một số dự án tiêu biểu Nhất Tín đã thực hiện:
Trạm quan trắc khí thải đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và bảo vệ môi trường công nghiệp hiện nay. Nếu doanh nghiệp cần tư vấn, thiết kế và lắp đặt trạm quan trắc khí thải tự động đạt chuẩn, liên hệ ngay với Công ty TNHH Công Nghệ và Dịch Vụ Nhất Tín để được hỗ trợ giải pháp tối ưu và chi phí hiệu quả nhất.
